کورتاژ چیست؟
کورتاژ یک جراحی سرپایی برای بانوان است که در آن با استفاده از وسیله مخصوص توسط متخصص زنان و زایمان به تشخیص و برطرف کردن مشکلات پیش آمده همانند خونریزیهای شدید رحمی و پاکسازیهای لازم بعد از سقط جنین پرداخته میشود.
اتساع و کورتاژ (Dilation and curettage) یک روش برای برداشتن بافت از داخل رحم شما است. پزشکان برای تشخیص و درمان برخی از شرایط رحم - از جمله خونریزی شدید - یا پاک کردن پوشش رحم پس از سقط جنین، اتساع و کورتاژ انجام می‌دهند. کورتاژ، در روش‌های پزشکی، استفاده از کورت برای از بین بردن بافت با تراشیدن یا اسکوپ زدن است. کورتاژ نیز روشی برای سقط جنین است. در دهه گذشته با آسپیراسیون خلا (وکیوم) جایگزین شده است.
کورتاژ برای تشخیص یا درمان شرایط خاص رحم به‌کار می‌رود.
پزشک ممکن است کورتاژ تشخیصی را حین انجام عمل لاپاراسکوپی یا عمل هیسترکتومی انجام دهد. (لاپاراسکوپی: بهترین و کم عارضه‌ترین روش جراحی زنان)
در فرایند کورتاژ پزشک برای باز کردن دهانه‌ی رحم از دارو یا ابزارهای کوچک (اسپکلوم) استفاده می‌کند. سپس با استفاده از کورت (ابزار مورد استفاده برای کوتاژ) بافت رحم را برمی‌دارد. کورت‌های مورد استفاده در کورتاژ تیز یا مکنده هستند.
- دلایل کاربرد کورتاژ در زنان
علت اول: خارج کردن بافت‌های جفت از داخل رحم در طی انجام سقط جنین یا بعد از انجام سقط جنین، انجام این کار از عفونت و خونریزی شدید جلوگیری می‌کند.
علت دوم: برای تشخیص و یا درمان خونریزیهای شدید و غیر طبیعی رحم. درمان بیماری‌های زنان مانند فیبروم‌های رحمی، پولیپ رحمی، عدم تعادل هورمونی، سرطان رحم و ... (درباره سرطان رحم چی میدانید؟)
- کورتاژ تشخیصی چیست؟
پزشک متخصص زنان و زایمان برای تشخیص دقیق بیماری‌ها از نوعی کورتاژ به نام نمونه‌برداری اندمتری (کورتاژ تشخیصی) استفاده می‌کند. و این نمونه برداری رحمی بیشتر برای تشخیص و درمان موارد زیر کاربرد دارد؛
- خونریزی غیرطبیعی رحم؛
- خونریزی پس از قاعدگی؛
- یافتن سلول‌های اندومتری غیرطبیعی در تست‌های معمول سرطان دهانه‌ی رحم.
- تشخیص بافت‌هایی که به خاطر بیماری‌های مقاربتی ایجاد شده اند، مثل زگیل تناسلی
- در صورتی که به هر دلیلی بیوپسی یا نمونه برداری از بافت‌ها امکانپذیر نباشد، پزشک از کورتاژ برای نمونه برداری از رحم استفاده می کند.
برای بررسی‌های دقیق‌تر و انجام آزمایشات، پزشک نمونه‌ای از بافت دهانه‌ی رحم را برمی‌دارد و به آزمایشگاه ارسال می‌کند نتیجه این آزمایش و بررسی دقیق موارد زیر را مشخص می‌کند:
- کورتاژ درمانی چیست و چه کاربردی دارد؟
در کورتاژ درمانی پزشک تمامی محتویات داخل رحم را به طور کامل خارج می کند و کاربرد این روش به شرح زیر است؛
- برداشتن پولیپ‌های رحم یا دهانه‌ی رحم که معمولا سرطانی نیستند؛
- درمان خونریزیهای شدید پس از وضع‌حمل با زدودن جفت باقی‌مانده در رحم؛
- از بین بردن بارداری مولار یا پوچ که طی آن به‌جای جنین، یک تومور شکل می‌گیرد؛
- تخلیه‌ی بافت‌های باقی‌مانده در داخل رحم پس از سقط جنین به‌منظور جلوگیری از عفونت یا خونریزی شدید.
پزشک ممکن است در فرآیند Dilation and Curettage برای کسب اطمنیان از وضعیت سلامت کامل رحم و دهانه رحم در کنار کورتاژ از وسیله‌ی دیگری به نام هیستروسکوپی کمک بگیرد. هیستروسکوپی یک وسیله برای تشخیص و درمان مشکلات رحم و دهانه رحم و واژن هست که شامل یک ابزار باریک و دوربین هست که از طریق واژن وارد رحم میشود و دید خیلی خوب و گسترده‌ای روی مانیتور به پزشک می‌دهد تا پزشک بتواند به بررسی دقیق و کامل داخل رحم و دهانه رحم بپردازد و مطمئن شود که ناهنجاری مانند بافت یا پولیپی باقی نمانده است و در حین بررسی با هیستروسکوپی می‌توان پولیپ‌ها و تومورهای فیبروئیدی موجود را برداشت.
- عوامل خطر و عوارض جانبی کورتاژ
- گرفتگی؛
- عفونت؛
- خونریزی شدید؛
- سوراخ شدن مثانه؛
- آسیب دهانه رحم؛
- سوراخ شدن عروق خونی؛
- لکه بینی یا خونریزی خفیف؛
- شكستن یا تضعیف دهانه رحم؛
- خطرات مرتبط با بیهوشی مانند واکنش نامطلوب به دارو و مشکلات تنفسی؛
- ایجاد چسبندگی داخل رحم (معروف به بیماری سندرم آشرمن) که باعث ناباروری و اختلال در قاعدگی میشود؛
- سوراخ شدن رحم: اگر ابزار جراحی حفره‌ای در رحم ایجاد کند سوراخ شدگی رحم اتفاق می‌افتد. این مورد بیشتر در زنانی که اخیرا حامله بوده‌اند یا زنانی که در قاعدگی هستند، رخ می‌دهد. البته لازم به ذکر است که بیشتر حفره‌ها خود‌به‌خود بهبود می‌یابند؛ با این حال اگر رگ‌های خونی یا دیگر اعضا آسیب ببینند، مجبور به انجام جراحی جهت درمان مشکل پیش آمده هستیم؛
- آسیب دهانه‌ی رحم: اگر دهانه‌ی رحم در حین انجام کورتاژ صدمه ببیند، پزشک با استفاده از فشار یا دارو خونریزی را متوقف می‌کند اگر این روش‌ها موفقیت آمیز نبودند زخم را بخیه می‌زند.
- آمادگی‌های لازم قبل از انجام کروتاژ
کورتاژ یک عمل سرپایی است که می‌توان آن را بدون بیهوشی و در مطب نیز انجام داد اما باتوجه به نوع انجام کورتاژ می‌توان آن را همراه با بیهوشی اپیدورال و یا بیهوشی عمومی در کلینیک و بیمارستان نیز انجام داد. انتخاب هرکدام از روش‌های بیهوشی و مکان انجام آن بستگی به مشکل شما و نظر پزشک‌تان دارد.
فرآیند عمل کورتاژ در اکثر موارد مدت زمان کوتاهی بین 15 تا 30 دقیقه دارد اما بعد از انجام عمل ممکن است از شما خواسته شود تا مدت زمانی ( 3 الی 5 ساعت) در مطب بمانید.
- به توصیه‌های پزشک در مورد کاهش مصرف غذا و نوشیدنی عمل کنید؛
- پس از بیهوشی احساس خواب‌آلودگی خواهید کرد، حتما شخصی را همراه خود داشته باشید تا شما را به خانه برساند؛
- برنامه‌ی خود را طوری تنظیم کنید که زمان کافی برای جراحی و بهبودی پس از آن داشته باشید. لازم است تا چندین ساعت پس از جراحی استراحت کنید.
قبل از انجام کورتاژ پزشک‌تان از شما می‌خواهد تا فرم رضایت‌نامه آگاهانه‌ای را امضا کنید و حتما در مورد سوابق پزشکی خود و بیماری‌های زمینه‌ای‌تان به پزشک اطلاع دهید. اگر هرکدام از موارد زیر در مورد شما صدق می‌کند حتما به پزشک اطلاع دهید؛
- احتمال حاملگی می‌دهید؛
- سابقه اختلالات خونریزی دارید؛
- به هرگونه دارو، ید یا لاتکس حساسیت دارید؛
- اگر داروی رقیق کننده خون مانند آسپرین مصرف می‌کنید.
نوع بیهوشی شما ممکن است به‌صورت یکی از موارد زیر باشد که پزشک‌تان به‌صورت کامل برای شما موارد لازم را شرح می‌دهد؛
- بیهوشی عمومی
- بیهوشی نخالی یا اپیدورال
- بیهوشی موضعی ( تزریق بی‌حسی فقط در منطقه مورد نظر)
متخصص زنان و زایمان برای باز کردن دهانه رحم برای انجام عمل کورتاژ از دارویی به نام میزوپروستول استفاده می‌کند که ممکن است به صورت خوراکی و یا تزریق در داخل واژن استفاده شود. مصرف این دارو باعث انعطلاف هرچه بیشتر دهانه رحم میشود. روش دیگری که برای باز شدن دهانه رحم ممکن است مورد استفاده قرار بگیرد استفاده از میله‌ای بلند از جنس لامینار داخل دهانه رحم است. این میله با جذب رطوبت محیط بزرگ میشود در نتیجه دهانه رحم بازتر میشود.
- کورتاژ شامل چند مرحله است؟
کورتاژ شامل دو مرحله اصلی است؛
مرحله اول
باز کردن دهانه رحم برای وارد کردن ابزار کورت. پزشک ممکن است قبل از شروع کورتاژ یک لوله نازک را وارد دهانه رحم کند و یا قبل از عمل از دارو استفاده کند تا دهانه رحم را منعطف کند.
مرحله دوم
کورتاژ شامل برش پوشش رحم و برداشتن محتویات رحم با ابزار قاشق شکل (کورت) است. همچنین ممکن است از یک کانول برای مکش هر ماده باقی مانده از رحم استفاده شود. این کار باعث گرفتگی عضلات میشود. نمونه بافت برداشته شده برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده میشود.
- در طول جراحی کورتاژ چه اتفاقی می‌افتد؟
- چون در طول جراحی کورتاژ بیهوش یا بی‌حس هستید، درد و ناراحتی‌ای احساس نخواهید کرد.
- به پشت روی تخت دراز می‌کشید و پاشنه‌ی پای خود را در محل مخصوص شبیه به رکاب در طرفین تخت قرار می‌دهید؛
- پزشک ابزاری به نام اسپکولوم را درون واژن شما قرار می‌دهد تا بتواند دهانه‌ی رحم‌تان را ببیند. این مورد مشابه آزمون پاپ‌اسمیر است. (از تست پاپ اسمیر چه میدانید؟)
- اگرچه کورتاژ شامل سوزن یا برش نیست، اما پزشک دهانه رحم را با یک محلول ضد عفونی پاک می‌کند.
- پزشک میله‌هایی ضخیم را در دهانه‌ی رحم قرار می‌دهد تا به‌آرامی باز شود.
- پزشک میله‌ها را برمی‌دارد و سپس ابزاری قاشق‌مانند با نوک تیز یا متصل به دستگاه ساکشن را به‌جای آن قرار می‌دهد تا بافت درون رحم را بردارد.
- بعد از انجام کورتاژ چه اقداماتی باید انجام دهیم؟
دوره نقاهت فرد پس از عمل کورتاژ 2 الی 3 روز است.بعد از طی این مدت می‌توانید سر کارهای عادی خود برگردید.
- ممکن است تا چند ساعت پس از عمل کورتاژ در اتاق ریکاوری و یا مطب بمانید تا پزشک شرایط شما را از نظر خونریزیهای سنگین یا دیگر عوارض جانبی بررسی کند. در این مدت اثرات بیهوشی و یا بی‌حسی موضعی هم از بین می‌رود.
- مصرف منظم داروهای تجویز شده را از یاد نبرید. این داروها برای جلوگیری از بروز عفونت و یا کاهش درد شما تجویز شده‌اند.
- نباید تا پایان دوره نقاهت رانندگی کنید.
- تا پایان دوران نقاهت نباید دوش بگیرید، به استخر بروید یا در وان بمانید.
- به مدت یک هفته کارهای سنگین یا فعالیت های ورزشی شدید انجام ندهید.
- تا مدتی که پزشک به شما اجازه دهد دوچرخه سواری نکنید.
- پس از کورتاژ، یک پوشش جدید در رحم ایجاد خواهد شد. دوره قاعدگی بعدی ممکن است در زمان منظم رخ ندهد. ممکن است زود یا دیر شود.
- اگر به سبب سقط جنین کورتاژ داشته‌اید و می‌خواهید دوباره باردار شوید، از پزشک خود بپرسید که از چه زمانی به بعد اقدام برای بارداری بی‌خطر خواهد بود.
- تا زمانی که دهانه رحم به اندازه طبیعی خود برسد، باکتری از واژن می‌تواند وارد رحم شود و باعث عفونت شود. در این زمان هیچ چیزی وارد مهبل نکنید. در خصوص زمان مناسب برای نزدیکی جنسی یا استفاده دوباره از تامپون حتما از پزشک‌تان سوال بپرسید.
- اگر برای شما از روش بیهوشی عمومی استفاده شده باشد، ممکن است حالت تهوع داشته باشید و استفراغ کنید.
- بعد از عمل، باید به کمک فردی دیگر به خانه بروید. اگر از بیهوشی عمومی استفاده شده باشد، مدت زمان زیادی احساس خستگی می‌کنید.
- شما می‌توانید پس از یک یا دو روز به فعالیت‌های منظم خود بازگردید.حتما در خصوص محدودیت‌ها از پزشک خود بپرسید.
- ممکن است چند روز لکه بینی و گرفتگی عضلات داشته باشید. این حالت طبیعی است. ممکن است بخواهید از پد بهداشتی برای لکه بینی استفاده کنید و برای کاهش درد نیز می توانید مسکن مصرف کنید.
- طبق برنامه به ملاقات پزشک بروید. اگر بافتی برای بیوپسی فرستاده شده باشد، نتایج معمولا ظرف چند روز در دسترس هستند.
- در چه مواردی نباید از عمل کورتاژ استفاده شود؟
پزشک باید در موارد زیر از انجام کورتاژ اجتناب کند مگر ضروری باشد؛
- عفونت لگن و واژن؛
- مشکلات پزشکی جدی؛
- اختلالات لخته شدن خون؛
- تنگ بودن بیش از حد دهانه رحم یا آندومتر ؛
- افراد مبتلا به آتروز مفصلی شدید یا بیماری های خاص؛
- در صورت مسدود بودن دهانه واژن نمی توانید عمل کورتاژ را انجام دهید؛
- اگر پزشک متخصص نتواند دهانه رحم شما را به وضوح مشاهده کند نباید کورتاژ انجام بپذیرد؛
- اگر باردار هستید نباید کورتاژ تشخیصی یا درمانی انجام دهد چون ممکن است به جنین شما آسیب وارد شود.
- در چه شرایطی پس از عمل کورتاژ حتما باید به پزشک مراجعه کنیم؟
- تب؛
- سرگیجه؛
- احساس بیماری؛
- ترشحات با بوی زننده از واژن؛
- تب بیش از 38 درجه سانتی‌گراد
- دردی که به‌تدریج شدیدتر میشود؛
- اسپاسم‌ها و دردهایی که بیش از ۴۸ ساعت طول بکشد؛
- خونریزی سنگین، به‌صورتی که مجبور شوید هر ساعت نوار بهداشتی خود را عوض کنید.
اگر به دنبال یک دکتر و متخصص زنان خوب برای کورتاژ تشخیصی و درمانی رحم و بیماری‌های خود هستید ما به شما خانم دکتر الهه افشاری، جراح و متخصص زنان، زایمان، فلوشیپ فوق تخصصی لاپاراسکوپی و زیبایی را توصیه می‌کنیم.
برای رزرو نوبت و دریافت مشاوره و کسب آگاهی بیشتر و دریافت هزینه عمل حتما با ما تماس حاصل فرمایید.